Η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα έγκλημα που διώκεται αυτεπάγγελτα και τιμωρείται από τις διατάξεις του Ν. 3500/2006. Δυστυχώς το τελευταίο χρονικό διάστημα της καραντίνας, η αύξηση των ποσοστών των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας παγκοσμίως κυμαίνεται από 30 έως 50%. Ακόμη και στην Ελλάδα που τα πάμε πολύ καλύτερα από πλειστούς άλλους στην διαχείριση της πανδημίας, δυστυχώς τα κρούσματα της ενδοοικογενειακής βίας λόγω του εγκλωβισμού μας στο σπίτι είναι απαράδεκτα πολλά!
Η πρωτοβουλία λοιπόν της Ένωσης Συμμετασχόντων σε Ολυμπιακούς Αγώνες ΕΣΟΑ στα πλαίσια της εκστρατείας που έχει εκπονήσει “Olympians Against Covid19” να περάσει το μήνυμα «Πες Όχι στην Ενδοοικογενειακή Βία» καθώς και να διαθέσει την τηλεφωνική γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης αθλητών (που έχει δημιουργήσει με την συνεργασία της Εταιρείας Προληπτικής Ψυχιατρικής) για ανθρώπους που βιώνουν τέτοιες καταστάσεις είναι πραγματικά αξιέπαινη!
Πλήθος αθλητών –κι όχι μόνο Olympians- ανταποκρίθηκε σε αυτό το κάλεσμα της ΕΣΟΑ και ένωσε την φωνή του στο μήνυμα «Πες ΟΧΙ στην Ενδοοικογενειακή Βία»!
Μία εξ’ αυτών είναι και η Παλαίμαχη, πρώην Πρωταθλήτρια Καλαθοσφαίρισης Στέϊση Γκρίζαλη, η οποία ανταποκρίθηκε άμεσα στους στόχους αυτής της καμπάνιας και καθώς γνωρίζει από «πρώτο χέρι» τι σημαίνει ενδοοοικογενειακή βία, το Ionion FM και το Materiale Sportivo ζήτησαν την άποψη και τις συμβουλές της επί του θέματος
Συνέντευξη στον Γιάννη Σταθόπουλο
ΓΣ: Στέϊση, πολλές φόρες στο μπάσκετ λέμε «έπεσε πολύ ξύλο κάτω από την ρακέτα»…
ΣΓ: Καταλαβαίνω τί θες να πεις Γιάννη, ότι δηλαδή εμείς οι αθλητές αντέχουμε στις ζόρικες καταστάσεις, αλλά πρέπει να σου πω ότι το «ξύλο» που τρώμε στη διάρκεια του αγώνα δεν έχει καμία σχέση με εκείνο που υφίστανται όσοι τρώνε ξύλο στο σπίτι…
ΓΣ: Ποιοι τρώνε ξύλο στο σπίτι Στέϊση και ποιοι είναι οι συνηθισμένοι λόγοι που προκαλείται τελικά η αποκαλούμε «ενδοοικογενειακή βία»;
ΣΓ: Κοίτα, έχοντας υποστεί κάποτε ενδοοικογενειακή βία και ούσα πλέον ευτυχώς πολύ μακριά από αυτή την κατάσταση αλλά πολύ κοντά στην κοινωνιολογική παρακολούθηση του φαινομένου, αυτό που μπορώ να σου πω είναι ότι η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα συνηθισμένο –δυστυχώς- φαινόμενο που συναντάται πίσω από τις κλειστές πόρτες πολλών σπιτιών, ακόμα και οικογενειών που στα μάτια των πολλών φαντάζουν ευτυχισμένες. Η βία σε κάθε μορφή της σωματική, συναισθηματική, λεκτική, έχει μόνο ένα σκοπό: να υποβαθμίσει την οντότητα του ατόμου που τη δέχεται και να επιβάλλει την ανωτερότητα του ατόμου που την ασκεί. Σκοπός της είναι να πληγώσει εσκεμμένα με κάθε τρόπο τον άνθρωπο που την εισπράττει. Αν και αποδέκτες της ενδοοικογενειακής βίας είναι συνήθως γυναίκες, οφείλουμε να σημειώσουμε ότι έχουν σημειωθεί και περιστατικά βίας εναντίον ανδρών σε μικρότερο φυσικά ποσοστό. Επειδή όμως τα θύματα αυτού του φαινομένου είναι περισσότερο γυναίκες – δεδομένου ότι σε σωματική δύναμη οι άνδρες υπερέχουν- γίνεται περισσότερο μνεία σε αυτές.
ΓΣ: Γνωρίζω κι εγώ πολύ καλά ότι έχεις ασχοληθεί με το θέμα, ως εκ τούτου θα ήθελα να σε ρωτήσω ποια τα στοιχεία για τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας σε γυναίκες?
ΣΓ: Υπάρχουν τρομακτικά στατιστικά στοιχεία αναφορικά με τη συχνότητα εμφάνισης σωματικών τραυμάτων στις γυναίκες. Η ενδοοικογενειακή βία είναι η πιο συχνή αιτία τραυματισμού σε γυναίκες ηλικίας 15 έως 44 ετών. Η συχνότητα εμφάνισης κάποιου τραύματος λόγω ενδοοικογενειακής βίας είναι μεγαλύτερη από όλες τις άλλες αιτίες τραυματισμού στις γυναίκες. Πάνω από 2 εκατομμύρια γυναίκες κάθε χρόνο εισάγονται στα επείγοντα ή νοσηλεύονται για σοβαρούς τραυματισμούς που προκαλούνται από ξυλοδαρμό. Μία στις τέσσερις γυναίκες θα βιώσει ενδοοικογενειακή βία κατά τη διάρκεια της ζωής της. Μία μελέτη αναφέρει ότι το 28% των γυναικών που έχουν υποστεί ξυλοδαρμό και έχουν εισαχθεί στα επείγοντα, χρειάστηκαν ενδονοσοκομειακή περίθαλψη για τα τραύματά τους, ενώ το 13% χρειάστηκε σημαντική ιατρική περίθαλψη. Η ίδια μελέτη βρήκε ότι το 40% των 218 γυναικών που συμμετείχαν σε αυτήν είχαν δεχθεί ιατρική φροντίδα για τραυματισμούς που οφείλονταν σε κακοποίηση στο παρελθόν. Και δυστυχώς η καραντίνα του κορωνοϊού δίνει μία «καλή» ευκαιρία σε όσους συντρόφους έχουν τάσεις βίας, να εκδηλωθούν ακόμη περισσότερο.
ΓΣ: Ανέφερες όμως και για άνδρες που υφίστανται ενδοοικογενειακή βία!
ΣΓ: Κι όμως συμβαίνει! Πολλοί είναι οι άνδρες που δέχονται βίαιη συμπεριφορά από τις συζύγους ή συντρόφους τους κι όμως σιωπούν. Σε μια κοινωνία όπου οι ρόλοι των ανδρών και των γυναικών γίνονται όλο και πιο δυσδιάκριτοι, η ενδοοικογενειακή βία κατά των ανδρών έχει αυξηθεί ιδιαίτερα. Οι γυναίκες πλέον κινούνται όλο και περισσότερο στους κόσμους των ανδρών, κερδίζουν χρήματα, ανεξαρτητοποιούνται και ανταγωνίζονται με επιθετικότητα και σθένος, όπως ακριβώς και οι άνδρες συνάδελφοί τους. Η ενδοοικογενειακή βία κατά των ανδρών εξακολουθεί να αποτελεί ταμπού, αλλά παρατηρείται αύξηση των ανδρών αυτών που αναζητούν βοήθεια, όπως αναφέρει ο Mark Brooks, πρόεδρος μιας βρετανικής φιλανθρωπικής οργάνωσης για άνδρες θύματα. Πιστεύεται πως τα χρήματα, οι ανεκπλήρωτες υψηλές προσδοκίες για οικονομική και κοινωνική ανέλιξη και η υποψία απιστίας, είναι οι βασικοί λόγοι που μπορούν να οδηγήσουν σε γυναικεία ενδοοικογενειακή βία. Όπως ενημερώνουν οι ειδικοί είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως οι περισσότεροι άνδρες παραμένουν σε αυτές τις καταχρηστικές σχέσεις για χρόνια, όντας αδύναμοι να αποχωρίσουν. Ο λόγος για τον οποίο οι άνδρες σπανίως σπάνε τη σιωπή τους και μιλούν για τη βία που υφίστανται είναι γιατί αισθάνονται ντροπή, αφού η κοινωνία προσδοκά από τους άνδρες να είναι «σκληροί» και να έχουν τον έλεγχο.
ΓΣ: Πώς όμως μπορούμε να βοηθήσουμε τους ενδοοικογενειακά κακοποιημένους ανθρώπους, όταν οι ίδιοι δεν μιλάνε?
ΣΓ: Υπάρχουν κάποια σημάδια που φέρει κάποιος/α, οι οποίες ενδέχεται να αποτελούν ενδείξεις ότι υφίσταται ενδοοικογενειακή βία. Για παράδειγμα έχει σωματικούς τραυματισμούς, όπως πληγές και μελανιές, δείχνει να φοβάται το σύντροφο ή κάποιο οικογενειακό μέλος, έχει ένα σύντροφο που φαίνεται να παίρνει όλες τις αποφάσεις στη σχέση, περιγράφει το σύντροφο ως ζηλιάρη και μόνιμα θυμωμένο, έχει σύντροφο που έχει τον έλεγχο και θέλει να γνωρίζει κάθε κίνηση, δείχνει αλλαγή στη συμπεριφορά (άγχος, κατάθλιψη), δεν θέλει να αφήσει τα παιδιά με το σύντροφο. Η συμβουλή τόσο η δική μου, όσο και των ειδικών Αν δείτε αυτά τα σημάδια, ενημερώστε τους για την ανησυχία σας. Αν δεν θέλουν να μιλήσουν για αυτό αμέσως, απλά πείτε τους ότι μπορούν να σας εμπιστευτούν και ότι θα είστε εκεί για αυτούς. Μην κρίνετε το θύμα γιατί μπορεί να δυσκολεύεται αρκετά και να χρειάζεται το χρόνο του.
ΓΣ: Πριν λίγες ημέρες, μια γυναίκα μπήκε σε φαρμακείο στη γαλλική πόλη Νανσί, έναν από τους λίγους δημόσιους χώρους που εξακολουθούν να είναι ανοιχτοί από τότε που η κυβέρνηση επέβαλε απαγόρευση κυκλοφορίας και μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης. Ωστόσο η γυναίκα δεν ήταν εκεί για να αγοράσει φάρμακα. Ήταν εκεί για να πει στον φαρμακοποιό ότι ο σύντροφός της την είχε κακοποιήσει. Λίγο αργότερα, o σύζυγος συνελήφθη από την αστυνομία. Πιστεύεις πως αυτήν την περίοδο, θα ήταν ένας αυτός ένας τρόπος για τα θύματα να επικοινωνήσουν με τις αρχές?
ΣΓ: Καθώς η πανδημία του κορονωϊού αναγκάζει τις χώρες σε όλο τον κόσμο να λάβουν πρωτοφανή μέτρα για να περιορίσουν την κυκλοφορία των πολιτών τους, τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας βρέθηκαν ξαφνικά παγιδευμένα στο σπίτι με τους κακοποιητικούς συντρόφους τους. Κάποια δεν είναι σε θέση -ή φοβούνται πολύ- να καλέσουν την αστυνομία. Ως εκ τούτου, κάθε ενέργεια που συμβάλλει στην καταγγελία των περιστατικών είναι προς την σωστή κατεύθυνση. Η Γαλλία όντως, εμπνευσμένη από μια παρόμοια πρακτική της Ισπανίας, έχει αρχίσει να λέει στα θύματα να κατευθυνθούν προς τα φαρμακεία. Εάν δεν μπορούν να μιλήσουν ανοιχτά στο κατάστημα, μπορούν απλά να πουν την κωδική λέξη «μάσκα-19» στον φαρμακοποιό πίσω από τον πάγκο. Στην Ελλάδα για τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να καλούμε το 100 ή επικοινωνούμε με το πλησιέστερο Αστυνομικό Τμήμα. Κι όταν φτάσουμε σε αυτό το σημείο, λέμε την αλήθεια για το τι συνέβει και προβαίνουμε σε καταγγελία. Δεν χαριζόμαστε. Σε περιπτώσεις κακοποίησης γυναικών Καλούμε την τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 της Γενικής Γραμματείας «Οικογενειακής Πολιτικής & Ισότητας των Φύλων» και απευθυνόμαστε στις ειδικές υπηρεσίες για κακοποιημένες γυναίκες. Με ιδιαίτερη χαρά τις τελευταίες ημέρες ενημερώθηκα για την καμπάνια της Ένωσης Συμμετασχόντων σε Ολυμπιακούς Αγώνες ΕΣΟΑ κατά της ενδοοικογενειακής βίας και την διάθεση της τηλεφωνικής γραμμής ψυχολογικής υποστήριξης αθλητών που έχει δημιουργήσει, για όποιον υφίσταται τέτοιου είδους κατάσταση! Δεν θα μπορούσα λοιπόν να μην ενώσω την φωνή μου μαζί με τους φίλους, συναθλητές και συναδέλφους των Olympians της Ελλάδας και να μην θέσω τον εαυτό μου στην διάθεση της καμπάνιας με όποιον τρόπο μου ζητηθεί. Ο κόσμος του αθλητισμού πρέπει να κινητοποιηθεί μαζικά, γιατί εμείς έχουμε επαφή με τις οικογένειες και μπορούμε να επηρεάσουμε καταστάσεις όταν τις εντοπίζουμε. Η καμπάνια της ΕΣΟΑ μας δείχνει τον δρόμο και τον τρόπο.
ΓΣ: Ποιες είναι οι επιπτώσεις στα παιδιά?
ΣΓ: Αναμφίβολα, η ενδοοικογενειακή βία επηρεάζει ιδιαίτερα τα παιδιά, ακόμα κι αν είναι απλοί μάρτυρες διενέξεων μεταξύ των γονέων τους. Εξαιτίας της ενδοοικογενειακής βίας, τα παιδιά ενδέχεται να παρουσιάσουν αναπτυξιακά προβλήματα, ψυχιατρικές διαταραχές, προβλήματα στο σχολείο, επιθετική συμπεριφορά και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Μπορεί να ανησυχείτε πως αν ζητήσετε βοήθεια, θα θέσετε σε κίνδυνο εσάς και τα παιδιά σας ή ότι θα μπορούσε να διαλυθεί η οικογένειά σας, όμως πιστέψετε με η αναζήτηση βοήθειας είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος αντιμετώπισης. Σε περιπτώσεις που τα παιδιά υποστούν βία και κακοποιητικές συμπεριφορές, δεν νομίζω να υπάρχουν πολλά λέξεις να πούμε, πέρα από αυτές τις 2: «Πρόνοια» και «Εισαγγελέας». Τόσο απλά, τόσο ουσιαστικά, τόσο αποτελεσματικά…
ΓΣ: Και ένα γενικότερο μήνυμα σου?
ΣΓ: Μην φοβάστε! Μιλήστε και θα δείτε να συντελούνται θαύματα! Πρωτίστως θα βρείτε τον εαυτό σας! Μην εγκλωβίζεστε σε μία σχέση πιστεύοντας ότι δεν υπάρχει άλλος διαθέσιμος σύντροφος για εσάς. «Συνέχεια» υπάρχει σε κάθε ηλικία, δεν περιορίζεται μόνο σε μία περίοδο της ζωής μας. Υπάρχουν πολλοί καλοί άνθρωποι εκεί έξω. Αναζητήστε τους και χρησιμοποιείστε την τραυματική εμπειρία σας για σωστή αξιολόγηση και σωστή επιλογή. Και από την στιγμή που τους βρείτε, δουλέψτε μαζί τους την σχέση σας καθημερινά με βασικούς άξονες την ανιδιοτελή αγάπη και την κατανόηση.
ΓΣ: Στέϊση, σε ευχαριστώ πολύ!
ΣΓ: Και εγώ ευχαριστώ τον Ionion FM και εσένα Γιάννη, για την ευκαιρία της διατύπωσης σκέψεων, απόψεων και εμπειριών και θερμά συγχαρητήρια στην ΕΣΟΑ για το έργο που επιτελεί και την παρακίνηση του κόσμου του αθλητισμού κατά της ενδοοικογενειακής βίας!